12 wydarzeń 2015 roku

Miniony rok nie należał do spokojnych. Gdy światem wstrząsały rewolucje, zamachy i skandale korupcyjne, region Ameryki Łacińskiej i Karaibów przeżywał swoje własne wzloty i upadki. Doszło do wielu zmian na szczytach władzy, pojednań pomiędzy krajami, porozumień i rozłamów. Niektóre kraje wprowadziły w życie nowoczesne reformy, inne postawiły na regionalną współpracę.

Zmiany nie ominęły też portalu Iberoameryka. Przeszliśmy na własną domenę i dwukrotnie odświeżyliśmy szablon strony, który jest o wiele bardziej czytelny i przejrzysty. Przeprowadziliśmy także rekrutację w listopadzie br., która podniosła liczbę autorów do blisko 60 osób. Z radością przyjęliśmy do naszej redakcji nowe twarze, a może należałoby powiedzieć – nowe pióra. Codziennie coraz więcej czytelników wchodzi na stronę, wypowiada się pod artykułami i kontaktuje się z nami za pomocą fanpejdżu lub skrzynki mailowej. Widać zatem, że powoli spełnia się to, o czym marzymy – region Ameryki Łacińskiej i Karaibów nie tylko pojawia się częściej w polskich mediach, ale i budzi coraz większe zainteresowanie wśród Polaków.

Opisane poniżej 12 wydarzeń to subiektywny wybór dwóch autorek – Klaudii Zając i Justyny Mastalerz. Prosimy o komentarze pod tekstem – chętnie dowiemy się, co dla Was okazało się najważniejsze w Iberoameryce w minionym roku.

Helena Krajewska

1. Kuba i Stany Zjednoczone: ponowne otwarcie ambasad

217 grudnia 2014 roku Barack Obama i Raúl Castro ogłosili zwrot w dotychczasowych relacjach między Kubą a Stanami Zjednoczonymi. Oficjalnym przypieczętowaniem wznowienia stosunków dyplomatycznych było ponowne otwarcie ambasad 20 lipca tego roku – kubańskiej w Stanach Zjednoczonych i amerykańskiej na Kubie. Wydarzenie to stanowi kamień milowy w relacjach obu państw.

Uroczystości otwarcia ambasady USA na Kubie przewodniczył sekretarz stanu John Kerry, a flagę na maszt wciągnęli ci sami oficerowie piechoty morskiej, którzy zwinęli ją w 1961 roku, po zerwaniu stosunków dyplomatycznych. Chociaż przed państwami jeszcze długa droga (Stany Zjednoczone wciąż nie zniosły embarga handlowego nałożonego na Kubę), pierwsze kroki ku zakończeniu zimnej wojny w Ameryce Łacińskiej zostały już poczynione.

Więcej można poczytać po hiszpańsku tu, tu i tu. A w języku polskim – tu.

2. Argentyna: koniec ery kirchnerismu. Mauricio Macri wygrywa wybory prezydenckie

32015 był rokiem przełomowym dla Argentyny. Po 12 latach rządów Kirchnerów, (najpierw Néstora Kirchnera, później jego żony, Cristiny Fernández de Kirchner), władzę przejął Mauricio Macri. Zmiana ta była znacząca, ponieważ obecny prezydent nie sympatyzuje z radykalizmem i peronizmem – systemem politycznym, który dominował w Argentynie od 70 lat.

Więcej można przeczytać tu, a także tu i tu.

3. Brazylia: początek procesu impeachmentu

4Brazylia w 2015 roku to kraj pogrążony w kryzysie nie tylko społecznym i gospodarczym, ale również politycznym. 2 grudnia 2015 roku rozpoczął się proces usunięcia z urzędu Dilmy Rousseff. Brazylijska prezydent jest oskarżona m.in. o złamanie prawa przy planowaniu budżetu na 2014 rok oraz o nielegalne pożyczanie pieniędzy od banków państwowych. Rząd Brazylii jest również zamieszany w skandal korupcyjny w naftowym koncernie państwowym Petrobras. Dilma Rousseff odpiera zarzuty. Polityczna destabilizacja na pewno nie wpłynie na poprawę sytuacji gospodarczej kraju, który zmaga się m.in. ze wzrastającą inflacją i kryzysem ekonomicznym.

Więcej o impeachmencie można poczytać tu.

4. Wenezuelska opozycja wygrywa w wyborach parlamentarnych

W wyborach parlamentarnych 6 grudnia br.  wenezuelska opozycja – Koalicja na rzecz Jedności Demokratycznej (MUD) – zdobyła większość po raz pierwszy od 16 lat. Porażkę poniosła Zjednoczona Partia Socjalistyczna Wenezueli (PSUV).

1Media donosiły, że były to najtrudniejsze od 1998 roku wybory dla zwolenników zmarłego prezydenta Hugo Cháveza i zapoczątkowanej przez niego rewolucji boliwariańskiej.

Wyborcy zdecydowali się odejść od chavizmu i otworzyć zupełnie nowy etap w najnowszej historii Wenezueli.

Więcej można poczytać tu, tu i tu.

5. Kolumbia o krok od pokoju

1Ponad 50 lat, 220 tysięcy zmarłych, 28 tysięcy porwanych, 6 milionów przeniesionych w inne miejsce zamieszkania – to bilans wojny, która wydaje się zmierzać ku końcowi. Negocjacje pokojowe z udziałem prezydenta Kolumbii Juana Manuela Santosa i przywódcy FARC Timoleóna Jiméneza, znanego jako Tymoszenko, rozpoczęły się w sierpniu 2012 roku. Dopiero po trzech latach, w 2015 roku, osiągnięto porozumienie w sprawie najbardziej drażliwych kwestii – pociągnięcia do odpowiedzialności winnych konfliktu oraz formy odszkodowań dla ofiar tej wojny. Kolumbijczycy z nadzieją patrzą w 2016 rok, w którym przewiduje się podpisanie porozumień pokojowych.

Więcej można przeczytać tu, tu i tu.

6. Rewolucja w Gwatemali

2Otto Pérez Molina – dotychczasowy prezydent Gwatemali – został oskarżony o okradanie państwa, podobnie jak wielu innych gwatemalskich polityków wyższego szczebla. Został obalony przez społeczny bunt. Większość parlamentu, na podstawie zarzutów korupcyjnych, 3 września 2015 roku cofnęła mu immunitet, po czym prezydent poddał się i złożył rezygnację z urzędu.

Pérez Molina został oskarżony o uczestniczenie wraz z innymi, wpływowymi politykami w przestępczej szajce, która pozbawiła państwo ogromnej sumy dochodów z ceł. Prowadzone pod nadzorem ONZ już w maju spowodowało, że do dymisji podała się wiceprezydent Roxana Baldetti.

Więcej na ten temat tu i tu.

7. Kubański kryzys migracyjny

3Ameryce Łacińskiej nie jest obcy problem kryzysu migracyjnego, z którym zmaga się obecnie Europa. Po nawiązaniu stosunków dyplomatycznych między Kubą a Stanami Zjednoczonymi, wielu Kubańczyków decyduje się na emigrację do USA.

Ich droga nie jest jednak prosta. Prawo tzw. ,,suchej stopy”(obywatele Kuby muszą dotrzeć na brzeg USA, aby automatycznie otrzymać prawo pobytu) i ,,mokrej stopy” (jeśli Kubańczycy zostają zatrzymani nawet 2 m od brzegu, są odsyłani do ojczyzny) sprawiają, że obywatele Kuby decydują się na emigrację drogą lądową przez: Ekwador, Kolumbię, Panamę, Kostarykę, Nikaraguę, Honduras, Gwatemalę, Belize i Meksyk. Kraje tranzytowe nie witają emigrantów z otwartymi rękami. Przeciwnie, nawet Nikaragua (bliski sojusznik Kuby) w listopadzie zamknęła granice dla ok. siedmiu tysięcy Kubańczyków.

W ostatnich dniach kraje Ameryki Środkowej doszły do porozumienia w sprawie emigrantów: od nowego roku będą oni transportowani samolotami do Salwadoru, a następnie przez Gwatemalę i Meksyk do granicy z USA.

Więcej na ten temat: tu, tu, tu i tu.

8. Nikaragua i Kostaryka: zakończenie kryzysu dyplomatycznego

Na mocy układu Jerez-Cañas z 1858 roku, rzeka San Juan wyznacza granicę między Nikaraguą a Kostaryką, a wyspa Calero należy do tej drugiej. Pomimo ustaleń, miejsce to od wielu lat było przedmiotem sporów. Konflikt zaostrzył się w 2010 roku, kiedy Nikaragua dokonała inwazji na wyspę Calero.

1Przedstawiciele obu państw przez wiele lat nie rozwiązywali kryzysu. 16 grudnia 2015 roku spotkali się w Międzynarodowym Trybunale Sprawiedliwości w Hadze. Organ sądowy ONZ uznał zwierzchnictwo terytorialne Kostaryki nad wyspą Calero. Nikaragua została zobowiązana do opuszczenia okupowanego terenu, a także do zrekompensowania strat materialnych lub przyjęcia sankcji nałożonych przez sędziów Trybunału. Rosario Murillo, pierwsza dama Nikaragui, zapewniła, że jej kraj uszanuje decyzję Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. 

Więcej można przeczytać tu, tu i tu.

9. Pielgrzymka Papieża Franciszka do krajów Ameryki Południowej i na Kubę

Dwa lata po pierwszej wizycie w Ameryce Południowej w czasie Światowych Dni Młodzieży w Rio de Janeiro, papież odwiedził w lipcu 2015 roku Ekwador, Boliwię i Paragwaj. We wrześniu br. Ojciec Święty wyruszył także na Kubę.

2Wizyta w krajach Ameryki Południowej ukazała priorytety pontyfikatu Franciszka: troskę o ubogich, środowisko naturalne, a także sprzeciw wobec globalnego modelu gospodarki.

Pierwszym etapem lipcowej pielgrzymki papieża był Ekwador i stolica kraju – Quito. W Boliwii papież spotkał się z przedstawicielami władz. Przekonywał tam, że „globalizacja nadziei” musi zastąpić „globalizację wykluczenia i obojętności”. Boliwijski prezydent podarował Franciszkowi kontrowersyjny prezent – figurkę ukrzyżowanego Jezusa z doczepionymi sierpem i młotem, symbolem komunizmu. Papież podkreślał jednak w rozmowach z dziennikarzami, że nie poczuł się urażony podarunkiem.

Ostatnim etapem tygodniowej pielgrzymki papieża do Ameryki Południowej był Paragwaj. Tam Franciszek spotkał się z prezydentem Horacio Cartesem, a następnie z reprezentantami rządu i parlamentu, którym mówił, by nie ustawali w wysiłkach na rzecz pomocy najbiedniejszym, wykluczonym oraz w zwalczaniu przemocy. Apelował także o walkę z korupcją i handlem narkotykami.

We wrześniu Franciszek udał się z pielgrzymką na Kubę, gdzie apelował o “rewolucję czułości”, budowę mostów i pojednanie, podczas mszy w narodowym kubańskim sanktuarium del Cobre w Santiago. Hasłem pielgrzymki były słowa „Misjonarz miłosierdzia”. Franciszek to trzeci papież, który odwiedził karaibską wyspę, pozostającą od 1959 roku jednym z ostatnich państw świata rządzonych przez komunistów.

Można o tym poczytać tu, tu, tu i tu.

10. Potężne powodzie w Ameryce Południowej

3W grudniu 2015 roku kraje Ameryki Południowej nawiedziły potężne powodzie, około 180 tysięcy mieszkańców Paragwaju, Argentyny, Brazylii i Urugwaju zostało zmuszonych do opuszczenia swoich domów. Władze Paragwaju, gdzie woda poczyniła największe szkody i zniszczenia, ogłosiły stan wyjątkowy. Prezydent kraju Horacio Cartes zapowiedział uruchomienie specjalnego funduszu pomocy poszkodowanym.

Według najnowszych doniesień w masowych powodziach w krajach Ameryki Południowej zginęło do tej pory łącznie 10 osób. Potężny żywioł wywołał prąd oceaniczny El Niño. Światowa Organizacja Meteorologiczna przewiduje, że tegoroczny może być jednym z najsilniejszych od 1950 roku.

Więcej na temat powodzi przeczytać można tu, tu, tu i tu.

11. Lewicowe reformy w Chile

42015 rok upłynął w Chile pod znakiem reform. 13 kwietnia lewicowa prezydent Chile, Michelle Bachelet, podpisała ustawę o związkach partnerskich pomiędzy osobami tej samej płci. To historyczny krok w najnowszej historii państwa, ponieważ Chile przez wiele lat było uznawane za jedno z najbardziej konserwatywnych krajów Ameryki Południowej.

Rząd Chile przeprowadził również długo obiecywaną reformę edukacyjną, która zakłada m.in. przeznaczenie w 2016 roku 500 milionów dolarów rocznie na szkolnictwo wyższe.

Więcej na ten temat tu i tu.

12. José Mujica odchodzi na emeryturę

Najskromniejszy prezydent świata odszedł na emeryturę. Tak nazywany – José Mujica, prezydent Urugwaju, na początku 2015 roku ogłosił, że nie będzie starać się o reelekcję, ponieważ woli odpocząć i poświęcić się rodzinie. Przez pięć lat sprawowania urzędu wprowadził wiele ważnych reform m.in. zalegalizował marihuanę, aborcję i małżeństwa homoseksualne. Chociaż lewicowe poglądy prezydenta mogą się nie podobać, José Mujica zdobył serca nie tylko Urugwajczyków swoją prostotą i skromnością. Nie zależy mu na pieniądzach i przepychu, od lat mieszka w małym domku w Montevideo i jeździ garbusem. Podczas prezydentury niemal całe swoje wynagrodzenie przeznaczał na cele charytatywne.

José Mujica odszedł na emeryturę w przekonaniu, że zostawia Urugwaj w dobrych rękach. Jego następcą został Tabaré Vázquez.

Więcej na ten temat tu, tu i tu.

5