W Wenecji trwa 72. Międzynarodowy Festiwal Filmowy. Jury, w którego skład w tym roku wchodzą m.in. Diane Kruger i Paweł Pawlikowski, przewodniczy jeden z najsłynniejszych współczesnych meksykańskich reżyserów, Alfonso Cuarón.
Alfonso Cuarón Orozco urodził się w mieście Meksyk w 1961 roku. Przyszły reżyser, scenarzysta, montażysta i producent zaczął swoją przygodę z kinem bardzo wcześnie – gdy miał 12 lat, dostał w prezencie urodzinowym kamerę i od tamtej pory filmował wszystko dokoła. Po ukończeniu szkoły średniej, Alfonso zaczął studiować filmoznawstwo, ale jako że jego matce nie podobał się ten pomysł, musiał robić to wieczorowo, w dzień poświęcając się studiom filozoficznym. Na uczelni Cuarón poznał kilkoro spośród swoich przyszłych współpracowników, m.in. Emmanuela Lubezkiego, który miał zostać autorem zdjęć do większości filmów reżyserowanych przez Cuarona filmów. Ta dwójka pomogła Luisowi Estradzie, obecnie znanemu meksykańskiego reżyserowi, w nakręceniu krótkometrażowego filmu Vengance is mine, ale w związku z tym, że był to film anglojęzyczny, wielu profesorów nie zgodziło się na jego dystrybucję, co spowodowało, że Cuarón opuścił uczelnię. Ten fakt to wczesna zapowiedź drogi, jaką reżyser obierze w przyszłości – jedynie dwa spośród jego głośnych filmów to produkcje hiszpańskojęzyczne. Pierwszym z nich jest meksykański hit kasowy, komedia erotyczna Tylko ze swoim partnerem (Sólo con tu pareja, 1991), za który Alfonso Cuarón i jego brat Carlos, zostali nagrodzeni srebrnym Arielem za scenariusz oryginalny. Mimo sukcesu odniesionego w ojczyźnie, Alfonso nakręcił swoje dwa kolejne filmy w Hollywood, zanim wrócił do Meksyku.
Cuarón, dzięki znajomości z Sydneyem Pollackiem, przybywa do Los Angeles, by realizować ich wspólny projekt, który jednak nie dochodzi do skutku. Po nakręceniu jednego odcinka serii Upadłe anioły (Fallen angels, 1993), Meksykanin podpisuje kontrakt z wytwórnią Warner Bros. Odrzuca propozycję reżyserowania komedii romantycznej Miłość jak narkotyk (Addcited to love, 1997) z Meg Ryan na rzecz pracy nad ekranizacją Małej księżniczki Frances Hodgson Burnett (A Little Princess, 1995). Film zostaje świetnie przyjęty przez krytyków, a 3 lata później Cuarón kończy kolejną adaptację książki anglojęzycznego autora – współczesną adaptację „Wielkich nadziei” Charlesa Dickensa (Great Expectations, 1998) z Ethanem Hawke i Gwyneth Paltrow.
Alfonso Cuarón wraca do ojczyzny, by nakręcić swój drugi, i jak dotychczas ostatni, prawdziwie meksykański film. W 2001 roku na ekrany kin wchodzi I twoją matkę też (Y tu mamá también), erotyczny film drogi, komedia i dramat w jednym. Debiutują w nim Gael García Bernal i Diego Luna, którzy za swoje role zostają nagrodzeni w Wenecji. Podobnie scenariusz filmu, napisany przez duet braci Cuarón, jest doceniony na festiwalu w Wenecji zdobywając Złotą Osellę; zostaje również nominowany do Oscara, Złotego Globu i nagrody BAFTA. Sukcesy nie przekonują reżysera do pozostania w kraju i Alfonso ponownie rusza na północ, by zrealizować jeszcze jedną adaptację filmową oraz dwa oryginalne scenariusze, z których ostatni przyniesie mu jeszcze większą sławę
i uznanie.
Najbardziej dochodową produkcją w filmografii Cuaróna okazuje się być ekranizacja trzeciej części przygód młodego czarodzieja autorstwa J.K. Rowling. Harry Potter i Więzień Azkabanu (Harry Potter and the Prisoner of Azkaban, 2004) pozytywnie wyróżnia się od poprzednich i kolejnych filmów z tej serii. Bystry widz zauważy też kilka meksykańskich akcentów przemyconych przez reżysera: w sklepie ze słodyczami pojawiają się cukrowe czaszki, przywiezione specjalnie z Meksyku, a na dziedzińcu szkoły Hogwart stoi fontanna z orłami zjadającymi węże. Do dziś Harry Potter i Więzień Azkabanu jest, razem z filmem Harry Potter i Insygnia Śmierci: Część II (Harry Potter and the Deathly Hallows: Part 2, 2011, reż. David Yates), najlepiej ocenianą przez krytyków ekranizacją książek J.K. Rowling.
W 2006 roku na ekrany kin wchodzi kolejny film reżyserowany przez Cuaróna. Ludzkie dzieci (Children of Men), z Clive’em Owenem w roli głównej to dystopijny dramat o świecie, w którym ludzie stracili zdolność do rozmnażania się. Obraz zostaje doceniony przede wszystkim za innowacyjne techniki filmowania, przynosząc liczne nagrody (m.in. BAFTA i Złota Osella) autorowi zdjęć, Emmanuelowi Lubezkiemu. Kilka lat później ten wspomniany już, długoletni przyjaciel i współpracownik Alfonso Cuaróna, podzieli z nim największy z dotychczasowych sukcesów.
Nad kolejnym, i jak na razie ostatnim scenariuszem, Cuarón pracował ze swoim synem Jonasem. Grawitacja (Gravity, 2013) z Sandrą Bullock i George’em Clooneyem, opowieść o dwojgu astronautach próbujących przetrwać po zniszczeniu ich stacji kosmicznej, jest odwołaniem się do dziecięcych marzeń reżysera, który jako chłopiec chciał zostać astronautą. Nie wiemy, czy marzył również o Oscarach, ale 86. ceremonia wręczenia nagród Amerykańskiej Akademii Filmowej należała do Grawitacji – film zdobył w sumie 7 statuetek, które były wisienką na torcie po wcześniejszych nagrodach, m.in. BAFTA i Złotych Globach. Emmanuel Lubezki został nagrodzony za zdjęcia, a do Alfonso Cuaróna trafił Oscar za najlepszą reżyserię i montaż. Tym samym Meksykanin stał się pierwszym w historii latynoamerykańskim reżyserem, któremu udało się zdobyć nagrodę Amerykańskiej Akademii Filmowej. Rok później jego sukces powtórzy jego rodak, Alejandro González Iñárritu, zwyciężając w kategorii najlepszy reżyser z filmem Birdman (2014).
W kwietniu 2014 roku Alfonso Cuarón znalazł się na liście 100 najbardziej wpływowych osób według amerykańskiego tygodnika Time. W uzasadnieniu napisanym przez znanego producenta J.J. Abramsa czytamy, że ten zaszczyt przypadł Meksykaninowi m.in. za oryginalność tworzonych przezeń obrazów. Niewątpliwie Alfonso Cuarón jest obecnie dumą latynoamerykańskiej kinematografii, mimo że jego filmy w większości są bardziej uniwersalne niż meksykańskie. Podczas gdy gwiazdy błyszczą na czerwonych dywanach, tak jak teraz na Biennale w Wenecji, warto pamiętać o tych, którzy, tak jak Cuarón, stoją po drugiej stronie kamery i są, w większej mierze niż aktorzy, odpowiedzialni za sukces prezentowanych na festiwalach filmów.
Alexandra Trytko
Źródła:
Oficjalna strona Biennale w Wenecji: www.labiennale.org/en/cinema/72nd-festival/juries/venezia72.html
Internet Movie Database: http://www.imdb.com/name/nm0190859/bio?ref_=nm_ov_bio_sm
Lista 100 najbardziej wpływowych osób tygodnika Time: http://time.com/70897/