W środku Tak’alik Ab’aj

Gwatemalscy archeolodzy, Christa Schieber de Lavarreda i Miguel Orrego Corzo, ogłosili nowe odkrycie na stanowisku Tak’alik Ab’aj (archeolodzy nazwali to miejsce zwrotem w języku K’iche’, który  oznacza „stojący kamień”, czyt. „takkalik abbach”, z przerwą w „kk” i „bb”, czyli tzw. zwarciem głośni).

Zaprezentowano nowe znalezisko archeologiczne, które ma wielkie znaczenie dla tego stanowiska. Leży ono na południu Gwatemali, w niewielkiej odległości od wybrzeża Pacyfiku. Stanowisko to pozostałości setek budynków ceremonialnych i kamiennych rzeźb, które umiejscowione są na dziewięciu lub dziesięciu wielkich placach, powstałych przez usypanie gigantycznych tarasów. Na podstawie archeologicznych metod datowania badacze przypuszczają, że początki stanowiska to okres około 800 roku p.n.e. oraz że było ono wykorzystywane do około 1200 roku n.e. Co ciekawe, stanowisko zawiera nie tylko cenne rzeźby charakterystyczne dla najwcześniejszych kultur majańskich, ale także zabytki kamienne rzeźbione w jeszcze wcześniejszym stylu kultury olmeckiej. Było to zatem miejsce, gdzie kultura olmecka spotykała się z kulturą majańską.

Szkic centralnej części Tak’alik Ab’aj (autor K. Sobolewski, na podstawie mapy na s. 179 w Guernsey, Julia, John E. Clark, Barbara Arroyo, 2010, The Place of Stone Monuments. Context, Use, and Meaning in Mesoamerica’s Preclassic Transition, Dumbarton Oaks Research Library) ad Collection,

Badacze zaobserwowali, że niemal wszystkie budynki oraz zabytki rzeźbione stanowiska ulokowane są w odniesieniu do układu wyznaczonego przez oś nachyloną pod kątem 21 stopni do północy i oś do niej prostopadłą (nachyloną pod kątem 111 stopni). Niemal wszystkie budynki i zabytki wydają się mieć precyzyjnie wyznaczone miejsce, co więcej wydaje się jakby z pomocą tych osi miejsca funkcjonowały w pamięci przez setki lat, na przykład (co charakterystyczne dla starożytnych Majów) budowano nowe budynki budując nawet nie na miejscu starszych konstrukcji, lecz bezpośrednio na nich. Podobnie różnego rodzaju ofiary, według archeologów zakopywano w jednym miejscu, by kilkaset lat później dokładnie w tym punkcie złożyć podobną ofiarę.

W 2016 roku postanowiono, że zostaną przeprowadzone badania wykopaliskowe w punkcie przecięcia się wyżej wymienionych osi na Tarasie nr 3. Okazało się, że dokładnie w tym miejscu znajdują się ślady po szeregu zabiegów rytualnych. Najpierw wykopano 90 centymetrowe zagłębienie na planie koła o średnicy trzech metrów i wypełniono je do dwóch trzecich kamieniami, na środku ulokowano duży głaz, a na nim jeszcze jeden mniejszy kamień, który wystawał poza zagłębienie, a następnie resztę zagłębiania zasypano jedną warstwą ziemi, warstwą węgla drzewnego, i jeszcze jedną warstwą ziemi. W późniejszych okresach depozyt ten został pokryty kolejnymi warstwami nasypanymi dla wyrównania placu, mimo to o miejscu tym pamiętano (prawdopodobnie wiele lat później) i dokładnie nad najdalej na wschód wysuniętym punktem na „wschód” leżącym na tym okręgu, na sztorc włożono naczynie ceramiczne typu rocris, koloru czarnego, który miejscowych kulturach symbolizuje wschód.

Archeolodzy odkryli również ślady świadczące o tym, że w pewnym momencie zdecydowano się do tego znacznika dostać, przekopano się przez nasypane warstwy zachodnią krawędź zagłębienia i dokładnie na zachód umieszczono dwa rzędy (dokładni wzdłuż osi) naczyń, a między nimi płaski kamień z pozostałościami spalonej ofiary. W trzech naczyniach złożono niezwykłej długości (22-24 cm) ceremonialne ostrza obsydianowe.

Arqueólogos revelan importante hallazgo en sitio arqueológico Tak’alik Ab’aj

Dla archeologów ze stanowiska Tak’alik Ab’aj waga tego odkrycia w wynika prawdopodobnie ze znaczenia punktu jako centralnego punktu odniesienia dla starożytnych. Ten układ osiowy najprawdopodobniej ma znaczenie związane z rytualnym wyznaczaniem przestrzeni w kulturach olmeckich i majańskich. Dla Majów olbrzymie znaczenie ma symbolika prostokątnej przestrzeni, związana z ceremoniami wytyczania pól uprawnych i planów domów, gdzie za pomocą sznura mierniczego (nazywanego „pępowiną”) wyznacza się i mierzy się z narożniki i środek pola czy domu. Za podobną prostokątną przestrzeń uważano również inne przestrzenie np. państewek Majów czy cały ich świat. Wydaje się, że wierzono, że środek świata był górą, drzewem świata (tzw. axis mundi) lub przewodem (pępowiną), łączącym z krainami bogów, przodków i zmarłych i będącym źródłem energii życiowej lub duchowej, kontaktu z duchami przodków lub bóstwami.

Autor: Michał Gilewski

Zdjęcia, w tym zdjęcie główne:

Fotografías de Ministerio de Cultura y Deportes compartidos bajo de condición de reconocimiento.

https://www.flickr.com/photos/139231441@N06/albums/72157683018725752/with/35095645393/

Źródła:

http://mcd.gob.gt/arqueologos-revelan-importante-hallazgo-en-sitio-arqueologico-takalik-abaj/

http://www.prensalibre.com/ciudades/retalhuleu/descubren-el-centro-de-takalij-abaj-el-asintal-retalhuleu

—————————————————-

Oprócz źródeł prasowych autor wykorzystał także wiedzę, którą zdobył jako praktykant w Narodowym Parku Archeologicznym Tak’alik Ab’aj w 2013 i 2015 roku. Za te badania praktykanckie dziękuje dyrekcji Parku Narodowego Takalik Abaj, lic. Chriście Schieber de Lavarreda oraz Miguelowi Orrego Corzo.

Además de la prensa, el autor se basó en sus conocimientos adquiridos durante sus investigaciones llevadas a cabo en el marco de las prácticas en el Parque Arqueológico Nacional Tak’alik Ab’aj en los años 2013 y 2015. El autor está sumamente agradecido a la dirección del Parque Arqueológico Nacional Tak’alik Ab’aj, arqueólogo Miguel Orrego Corzo y a la licenciada Christa Schieber de Lavarreda por haber organizado dichas investigaciones.