Ustawowa równość językowa a praktyka: Peru

15 grudnia zaprezentowano w Limie “El banquillo de los inocentes” (“Ława niewinnych”) – film dokumentalny, który przedstawia problemy powstałe w trakcie najważniejszego w historii peruwiańskiej dżungli procesu, przede wszystkim związane z różnicami językowymi.

33 zmarłych, ponad 200 rannych. Tak 5 czerwca 2009 r. zakończył się strajk Indian Awajún-Wampis w La Curva del Diablo w Peru. Indianie przez 58 dni blokowali drogi protestując przeciwko dekretom ustalającym koncesje wydobywcze na terenach wspólnot rdzennych bez poprzedniej ich konsultacji, co jest niezgodne zarówno z prawem międzynarodowym, jak i krajowym.

Foto: http://esferaradio.net/
Foto: esferaradio.net

Wiele źródeł wskazuje na różny rozwój sytuacji, natomiast najprawdopodobniej to policjanci pierwsi, jeszcze przed świtem, o 5:30, otworzyli ogień. Atak na strajkujących trwał cały poranek, a mundurowi użyli amunicji ostrej, ostrzeliwując miejscowych zarówno z ziemi, jak i z powietrza. Następnie manifestanci rozpoczęli ostrzeliwanie posterunków policyjnych oraz urzędów i biur partii rządzącej, APRA (Alianza Popular Revolucionaria Americana). W wyniku ostrzałów zginęło 12 policjantów, przy czym Aidesep, główna organizacja zrzeszająca Indian, twierdzi, że nikt z miejscowych nie posiadał broni, a policjanci ponieśli śmierć w wyniku przypadkowych strzałów ich własnych towarzyszy.

W maju 2014 roku, po prawie 5 latach od zdarzeń, rozpoczął się proces przeciwko 53 Indianom, których oskarżono m.in. o zabójstwo, spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, zakłócenie porządku publicznego, produkcja i nielegalne posiadanie broni. Prokuratura żąda od 8 lat do dożywocia.

“El banquillo de los inocentes” przedstawia historię 13 oskarżonych zagrożonych najwyższymi karami. Dokument zawiera nagrania zarówno z 5 czerwca 2009 r., jak i z procesu. Okazuje się, że w czasie pierwszych przesłuchań Indianom nie towarzyszyli tłumacze, co było naruszeniem ich praw. Ponadto wszyscy zgłosili, że policja stosowała wobec nich przemoc, niektórzy byli torturowani. Jak oskarżeni wyjawili przed sądem, podpisywali swoje zeznania ze strachu, ale nie do końca rozumieli, co było w nich napisane.

Także przed sądem pojawił się problem: tłumaczy sprowadzono dopiero na trzecią rozprawę i tylko na przesłuchania. Całe rozprawy tłumaczone były na języki oskarżonych dopiero od trzynastej sesji. Jak wyjaśniał sąd, ”nie było na to pieniędzy”.

W trakcie konferencji, na której przedstawiono dokument, Eduardo Vega, Rzecznik Praw Obywatela, stwierdził, że ”będą nada naciskać na tłumaczy symultanicznych, ponieważ jest to część sprawiedliwości międzykulturowej – każdy ma prawo do używania własnego języka rdzennego”.

Dokument pokazuje również, że sąd traktuje Indian w sposób uwłaczający, zadając wrogie i złośliwe pytania. Według słów Wilfreda Ardito, adwokata i obrońcy praw człowieka, ”nie wiadomo, czy traktują ich tak ze względu na pogardę, jaką odczuwają wobec Indian, uważając ich za opóźnionych i agresywnych, czy po prostu chcą ich upokorzyć”.

Sprawa nierówności lingwistycznej Indian jest jednym z wielu problemów, z jakimi spotyka się ludność rdzenna. Pomimo konstytucyjnego prawa do własnego porządku prawnego na terytoriach wspólnot indiańskich, do decydowania o własnych tradycjach, a także o własnym terytorium, państwo często nie bierze pod uwagę tych norm, a naczelni politycy nie kryją swojej pogardy względem Indian. Popularny stał się wywiad z 2011 r., podczas którego ówczesny prezydent Alan García  (na stanowisku w trakcie zajść z 5 czerwca 2009) stwierdził, że należy pokonać wszelkie ”absurdalne” wierzenia indiańskie, które nazwał ”prymitywnymi”, i uznał, że należy zerwać z tradycjami indiańskimi związanymi z ziemią, gdyż przeszkadzają w rozwoju gospodarki wydobywczej.

Źródła:

 http://cultura.elpais.com/cultura/2015/12/24/actualidad/1450997387_781545.html

http://internacional.elpais.com/internacional/2014/05/10/actualidad/1399744693_666760.html

http://larepublica.pe/05-06-2009/bagua-la-curva-del-diablo-se-convirtio-en-un-infierno

http://larepublica.pe/15-05-2014/juicio-traera-a-la-memoria-el-violento-5-de-junio-del-2009

http://www.cultura.gob.pe/es/interculturalidad/derechos-linguisticos

http://lojusto.org.pe/eventos/eventos/presentacion-de-documental-sobre-los-juicios-del-baguazo-278