Jak liczyć w guaraní?

Skąd inspiracja do takiego wpisu?

– Ostatni autobus do Trinidad odjeżdża o 15 – informuje mnie o 15:04 pan sprzedający bilety wstępu do ruin jezuickich redukcji w paragwajskim Jesús de Tavangüare. – Ale może pan pojechać taksówką, kosztuje 30 tysięcy.

Odrzucenie tej alternatywy następuje natychmiastowo: mam w portfelu dokładnie 35000 guaraníes (około 25 złotych), a autobus z Trinidad do docelowego Encarnación kosztuje osiem tysięcy. Nie ma szans, żeby wystarczyło, więc taxi nie rozwiąże problemu. Decyduję się więc na spróbowanie swego szczęścia jako autostopowicz. Doświadczenie to okazuje się o tyle wzbogacające, że moi nowi znajomi, słysząc, że jestem obcokrajowcem, zaczynają uczyć mnie swojego drugiego języka, guaraní, a także tłumaczą co nieco o swojej kulturze i częstują wszechobecnym napojem – tereré, czyli yerbą mate zalaną lodowatą wodą, często z dodatkiem innych ziół.

Jak więc ten język działa?

Zdecydowana większość Paragwajczyków jest dwujęzyczna: mówią po hiszpańsku i w guaraní. W którym z tych języków porozumiewają się więc między sobą? Różnie, ale, co ciekawe, czasami w obydwu naraz. Do zdania zbudowanego w mowie przodków wplatane są hiszpańskie zwroty i na odwrót. Mówi się więc tak, jak komu wygodniej wyrazić daną myśl. Rzut oka na liczebniki pozwoli uświadomić sobie, czemu akurat tę grupę wyrazów łatwiej będzie nazwać po hiszpańsku:

1 peteĩ

2 mokõi

3 mbohapy

4 irundy

5 po (słowo to ma dwa znaczenia: „pięć” lub „dłoń”)

Aby powiedzieć 6, do pięciu dodajemy jeden – wychodzi poteĩ. Analogicznie 7 to pokõi, 8 – poapy, a 9 – porundy. 10 to pa, więc jedenastka (pateĩ) będzie bardzo podobna do szóstki i jedynki. Z kolei piętnastka (papo) będzie złożeniem dziesiątki i piątki, a na siedemnastkę złoży się papo i dwójka.

Pełniejsza lista tych potworków znajduje się np. na tej stronie.

Tomasz Smukowski

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *