Grudzień zaczynamy z nową dawką wiadomości z Ameryki Łacińskiej. Dziś przybliżamy finał głośnych protestów w Panamie czy nagłą zmianę na urzędzie prezydenta w Salwadorze. Zapraszamy do lektury!
Zapadł wyrok w sprawie kanadyjskiej firmy górniczej
#Panama #protesty
Zapadł oczekiwany wyrok w sprawie działalności kanadyjskiej firmy górniczej w Panamie. Umowa zawarta przez First Quantum Minerals i panamski rząd doprowadziła do największych od lat 60. protestów w środkowoamerykańskim kraju, a także do śmierci co najmniej czterech osób. We wtorek panamski Sąd Najwyższy orzekł, że Ley 406 – prawo, które w październiku wprowadziło kontrakt w życie – jest niezgodne z państwową konstytucją. Wyrok sądu doprowadził do fali radości na ulicach kraju. Sama kopalnia ma zostać zamknięta.
Źródła:
https://www.dw.com/es/corte-suprema-de-panamá-declara-inconstitucional-polémico-contrato-de-mina/a-67573971
Autorka tekstu: Klaudia Dink
Brazylia zwiększa obecność wojska przy granicy z Gujaną i Wenezuelą
#Brazylia #Wenezuela #Gujana #Esequibo
W wyniku narastającego sporu między Wenezuelą a Gujaną o Esequibo Brazylia zwiększyła swoją obecność militarną na północy kraju, tuż przy granicy z obydwoma państwami. Według brazylijskiego ministerstwa obrony działania te mają charakter prewencyjny i ich głównym celem jest zapewnienie ochrony Brazylijczykom zamieszkującym przygraniczny region Roraima.
Ponadto w piątek prezydent Brazylii, Ignacio Luiz Lula da Silva, spotkał się z prezydentem Gujany, Mohamedem Irfaanem Alim. Do spotkania doszło w czasie trwającego szczytu COP28 w Dubaju. W wyniku rozmów Brazylia miała zaoferować swoje dobre usługi na rzecz promowania dialogu między Wenezuelą a Gujaną oraz pokojowego rozwiązania sporu o Esequibo.
Źródła:
https://www.vozdeamerica.com/a/brasil-aumenta-presencia-militar-frontera-norte-/7378127.html
https://es-us.noticias.yahoo.com/lula-reunir%C3%A1-viernes-dub%C3%A1i-presidente-204209398.html
Autorka tekstu: Joanna Wieczorek
Znamy nazwiska ministrów w przyszłym rządzie Javiera Milei
#Argentyna #Javier Milei
Kontrowersyjny prezydent-elekt Argentyny, Javier Milei, ogłosił nowych członków swojego przyszłego gabinetu. Szefem gabinetu, czyli członkiem rządu, którego zadaniem jest nadzór nad jego działalnością i koordynacja współpracy z kongresem, zostanie doradca Milei, Nicolas Posse. Ministrem finansów zostać ma zaś Luis Caputo – minister finansów w neoliberalnym rządzie Mauricio Macriego oraz były prezes Banku Centralnego Argentyny. Natomiast ministrem spraw wewnętrznych zostać ma Guillermo Frances, który był deputowanym już w późnych latach dziewięćdziesiątych. Pracował też w sektorze bankowym. Milei planuje też złączyć ministerstwa zdrowia, edukacji, pracy i rozwoju społecznego w ministerstwo kapitału ludzkiego. Na jego czele stanie doradczyni zawodowa i psycholożka Sandra Pettovello. Ministerką spraw zagranicznych zostać ma proamerykańska i proizraelska Diana Mondino, a ministrem infrastruktury Guillermo Ferraro, specjalizujący się w audycie biznesowym i doradztwie finansowym w projektach publicznych.
Źródła:
https://www.batimes.com.ar/news/argentina/mileis-cabinet-confirmed.phtml
https://www.infobae.com/politica/2023/08/16/quien-es-sandra-pettovello-la-posible-ministra-de-capital-humano-de-javier-milei/
https://www.batimes.com.ar/news/economy/javier-milei-confirms-luis-caputo-will-be-argentinas-economy-minister.phtml
https://www.ambito.com/politica/quien-es-guillermo-ferraro-el-elegido-javier-milei-ser-ministro-infraestructura-n5828310
Autor tekstu: Jan Paradowski
Chilijczycy podzieleni co do nowej propozycji konstytucyjnej
#Chile #konstytucja #reforma konstytucyjna
17 grudnia odbędzie się w Chile referendum dotyczące nowej propozycji ustawy zasadniczej kraju. Konstytucja ta napisana została przez grupę 24 ekspertów wybranych przez kongres (tworzą tzw. Radę Ekspertów) i 50 członków wybranych w wyborach (tzw. Rada Konstytucyjną). Nowa propozycja konstytucji stworzona jest przez polityków konserwatywnych, wolnorynkowych i przychylnie patrzących na erę pinochetowską. W sondażach przez długi okres więcej obywateli Chile planowało odrzucić obecny projekt, jednak w ostatnim przedreferendalnym sondażu (w Chile nie można przeprowadzać ich 15 dni przed głosowaniem) procent zwolenników i przeciwników nowej konstytucji jest prawie równy. Chęć głosowania deklaruje nieco ponad połowa Chilijczyków.
Źródła:
https://www.emol.com/noticias/Nacional/2023/11/30/1114328/veda-encuestas-black-white-plebiscito.html
https://constitutionnet.org/news/third-times-charm-chile-embarks-new-constitution-making-process
Autor tekstu: Jan Paradowski
Podarta przez Noboa “tabla de drogas”
#Ekwador #Daniel Noboa
Szerokim echem odbiło się “podarcie” przez prezydenta Ekwadoru, Noboę, “tabla de drogas”, czyli specjalnej ustawy dot. handlu narkotykami obowiązującej przez lata w Ekwadorze (karta obowiązuje od 2013 roku). Karta określała, ile gramów różnego rodzaju narkotyków może mieć przy sobie obywatel Ekwadoru, aby nie uznać go za handlarza narkotyków – dopuszczalne bez aresztowania było posiadanie 10 gramów marihuany; 1 grama kokainy; 0,10 grama kokainy, 0,10 grama kokainy i 0,02 grama exstasy. Zdaniem nowego prezydenta, karta pozwalała na mikro-handel narkotykami w szkołach i na uniwersytetach. Likwidacja “tabla de drogas” była jednym z podstawowych postulatów Noboa podczas kampani prezydenckiej. Na razie rząd nie zaproponował rozwiązania, które miałoby zastąpić “tabla de drogas”, prezydent jedynie nakazał Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Ministerstwu Zdrowia opracowanie programów, które mają działać prewencyjnie.
Źródła:
Autorka tekstu: Dorota Burdyszek
Rozlewające się walki gangów powodem rosnącego głodu w Haiti
#Haiti
Walki gangów na Haiti ostatnio rozprzestrzeniły się na obszary wiejskie w okolicach Port-au-Prince oraz inne , powodując katastrofalne skutki dla miejscowej ludności. 28 listopada Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka, Volker Türk, stwierdził, że międzynarodowa pomoc bezpieczeństwa powinna być jak najszybciej wysłana, ze względu na skalę zjawiska, która dotyka ludność Haiti.
Peryferyjne walki między dwiema głównymi gangami (oraz ich sojusznikami) – G9 i G-Pep – trwają w regionie od 2020 roku. Oba ugrupowania mają znaczną władzę w kraju, kontrolując około 90% obszaru stolicy. Jednak od niedawna grupy te zyskują coraz większe znaczenie na obszarach wiejskich. Rząd Haiti i siły bezpieczeństwa nie są w stanie odzyskać kontroli nad miastem i zagwarantować pokoju, a teraz tracą kontrolę również nad obszarami wiejskimi, kluczowymi z perspektywy bezpieczeństwa żywnościowego.
Sytuacja ta doprowadziła do przesiedlenia dziesiątek tysięcy ludzi – według danych ONZ zarejestrowano ponad 22 tysiące przypadków (lecz prawdopodobnie większość przypadków nie została udokumentowana ze względu na trudności związane z prowadzeniem takich statystyk). Głównymi przyczynami przesiedlenia są: morderstwa, przemoc seksualna (również wobec dzieci), porwania i grabieże. Udokumentowane również zostały porwania i tortury na lokalnej ludności w celu uzyskania okupu.
Skutki tej brutalnej aktywności dokonywanej na społeczności na Haiti dotyka nie tylko ludność mieszkającą w obszarach kontrolowanych przez te grupy przestępcze. Gangi mają bowiem również znaczny wpływ na spadek dostępności podstawowych artykułów spożywczych, co skutkuje szerzącym się zjawiskiem głodu. Są nimi dotknięte przede wszystkim regiony najbardziej kontrolowane przez gangi, takich jak departament Artibonite, lecz klęska głodu coraz częściej dotyka również ludność w regionach, które nie są bezpośrednio dotknięte walkami gangów.
Ponadto działalność gangów ogranicza pomoc humanitarną, ponieważ lokalne i pozarządowe grupy pomocy narażone są na groźby i brakujące środki finansowe, które w ostatnich miesiącach znacznie się skurczyły.
Sytuacja jest na tyle poważna, że Rada Bezpieczeństwa ONZ upoważniła misję bezpieczeństwa pod przywództwem Kenii do zaprowadzenia stabilności w tym kraju. Udział w misji zgłosiły: Kenia, Jamajka, Bahamy oraz Antigua i Barbuda (wysłanie swojego personelu), z kolei Stany Zjednoczone zobowiązały się do przekazania 200 milionów dolarów w walce ze zorganizowanymi grupami przestępczymi i wsparciem organizacji humanitarnych.. Niemniej jednak, pomimo zobowiązania Stanów Zjednoczonych do wsparcia haitańskiego bezpieczeństwa i stabilności w regionie, Wysoki Komisarz ONZ ds. Praw Człowieka zwrócił uwagę na znaczenie wyeliminowania przemytu broni z Stanów Zjednoczonych do haitańskich gangów, które jest kluczowe w celu pokonania tego problemu.
Źródła:
https://www.reuters.com/world/americas/haiti-gang-wars-now-cataclysmic-key-farmlands-un-report-2023-11-28/
https://edition.cnn.com/2023/11/28/world/gang-violence-spreading-to-rural-haiti/index.html
Autor tekstu: Mateusz Lenkiewicz
Nayib Bukele nie jest już prezydentem Salwadoru
#Salwador #Nayib Bukele
Od pierwszego grudnia Salwador ma – po raz pierwszy w swojej historii – kobietę na stanowisku prezydenta. Claudia Rodríguez de Guevara jest dyrektorką Krajowej Dyrekcji Robót Komunalnych, a od piątku pełni również obowiązki prezydentki, po tym jak Zgromadzenie Ustawodawcze wydało zgodę na odejście Nayiba Bukele z tego stanowiska na okres sześciu miesięcy. Wniosek o to złożył sam Bukele, argumentując, że w tym czasie pragnie oddać się w pełni swojej kampanii wyborczej. To samo tyczy się jego wiceprezydenta, Felixa Ulloa, który również stara się o reelekcję. Wybory prezydenckie odbędą się 4 lutego 2024.
Rodríguez jest osobą z najbliższego towarzystwa Bukele – w przeszłości pracowała w firmach rodziny Bukele, oraz znajdowała się w administracji Nayiba Bukele gdy ten był burmistrzem Nuevo Cuscatan, a później San Salvador.
Źródła:
https://www.elmundo.es/internacional/2023/12/01/656a10d2e4d4d8e73b8b459e.html
Autorka tekstu: Barbara Midziak
Iberoameryka zjednoczona na COP28
#Iberoameryka
Po raz pierwszy w historii Iberoameryka stworzyła wspólny front na konferencji klimatycznej COP28. W marcu tego roku, na XXVIII Iberoamerykańskim Szczycie Głów Państw w Republice Dominikany, uczestnicy podpisali porozumienie międzynarodowe pod nazwą Iberoamerykańskiej Karty Ochrony Środowiska. To ona stała się podstawą wspólnego przesłania krajów regionu na COP28 w Dubaju. Zawiera ono podkreślenie roli multilateralizmu i współpracy międzynarodowej w reakcji na zmiany klimatu, w tym współpracy ekonomicznej.
Źródła:
https://elpais.com/america/2023-11-30/iberoamerica-se-une-frente-a-la-cop28.html
Autorka tekstu: Barbara Midziak
Paragwajski urzędnik zawarł umowę z… nieistniejącym państwem Kailasa
#Paragwaj
Na całym świecie odbił się echem przypadek paragwajskiego urzędnika, który zawarł umowę z nieistniejącym państwem Kailasa. Arnaldo Chamorro, inżynier agronom z Ministerstwa Rolnictwa, zawarł umowę z dwoma przedstawicielami Stanów Zjednoczonych Kailasy. Za tym nieuznawanym państwem, mającym znajdować się na wyspie na wybrzeżu Ekwadoru, stoi guru Nithyananda Paramashivam, poszukiwany przez Indie od 2018 roku w związku z oskarżeniami o gwałt i uprowadzenie. Zgodnie z umową, Chamorro zobowiązał się ustanowić relacji dyplomatycznych z Kailasą i wspierać sprawę uznania tego państwa przez ONZ.
Źródła:
https://www.dw.com/es/paraguay-quita-a-funcionario-por-convenio-con-pa%C3%ADs-ficticio/a-67601839
UE i MERCOSUR na ostatniej prostej do przyjęcia umowy handlowej
#MERCOSUR #Unia Europejska
W piątek doszło do spotkania między premierem Hiszpanii Pedro Sánchezem i prezydentem Brazylii, Luizem Lulą da Silvą. Tematem rozmów były negocjacje odnośnie porozumienia handlowego między Unią Europejską a Mercosurem. Szczegóły umowy zostały ustalone już w 2019 r., jednak negocjacje uległy przedłużeniu z powodu kluczowej dla państw europejskich kwestii ochrony środowiska naturalnego przez kraje Ameryki Łacińskiej. Spotkanie Sáncheza oraz da Silvy ma dać potrzebny impuls polityczny do finalizacji tego „historycznego” porozumienia. Rządy innych państw należących do Mercosuru tj. Argentyny, Urugwaju i Paragwaju mają nadzieję, że uda się zakończyć negocjacje na corocznym szczycie prezydenckim Mercosuru, który odbędzie się 7 grudnia. Potencjalnie w szczycie będzie uczestniczył również Pedro Sánchez jako przedstawiciel Rady Unii Europejskiej.
Źródła:
https://www.vozdeamerica.com/a/lideres-de-espana-y-brasil-discutiran-el-acuerdo-ue-mercosur-en-la-cop-fuentes/7377108.html
https://www.vozdeamerica.com/a/lideres-de-espana-y-brasil-discutiran-el-acuerdo-ue-mercosur-en-la-cop-fuentes/7377108.html
Autorka tekstu: Joanna Wieczorek
Powrót na Haiti byłego przywódcy zamachu stanu
#Haiti #Jovenel Moïse
W dniu 30 listopada Stany Zjednoczone deportowały byłego przywódcę zamachu stanu na Haiti, Guya Philippe’a, z powrotem do jego ojczyzny. Philippe spędził około sześciu lat w amerykańskim więzieniu z powodu zarzutów “prania brudnych pieniędzy” związanych z handlem narkotykami z Kolumbią. Były policjant, który kierował obaleniem prezydenta Jean-Bertranda Aristide’a w 2004 roku, obecnie przebywa w jednostce policyjnej niedaleko głównego lotniska w stolicy – informuje źródło policyjne agencji Reuters. Nie jest jeszcze jasne, czy Philippe będzie kontynuował swój pobyt w areszcie.
Philippe został aresztowany i przekazany amerykańskiej Agencji ds. Zwalczania Narkotyków (DEA) tuż przed objęciem stanowiska senatora w 2017 roku. Został skazany na dziewięć lat więzienia, jednak został zwolniony we wrześniu przedterminowo. Początkowo Philippe nie przyznał się do winy, twierdząc, że został “porwany” przez Stany Zjednoczone z powodu swoich przekonań politycznych. Później zmienił swoje stanowisko w ramach umowy, która uchroniła go przed dłuższym wyrokiem w USA.
W oświadczeniu z zeszłego roku, broniąc swojego wcześniejszego zwolnienia, Philippe wyraził nadzieję na powrót do Haiti i udział w poprawie swojej społeczności w Pestel, na południowym półwyspie kraju. Cztery lata po aresztowaniu Philippe’a, prezydent Jovenel Moise został zamordowany w swoim domu, co spowodowało polityczną próżnię i wzrost ekstremalnie brutalnych uzbrojonych gangów, kontrolujących teraz duże obszary kraju i nasilających kryzys humanitarny.
Rząd Haiti, pozbawiony wybranych przedstawicieli od stycznia, był w znacznej mierze nieobecny, a premier Ariel Henry zobowiązał się do zorganizowania długo oczekiwanych wyborów po przywróceniu bezpieczeństwa. ONZ wezwały kraje do pilnego zgłaszania się ochotniczo do sił ONZ, które wspomogą osłabioną policję Haiti, podkreślając konieczność postępu w kierunku przeprowadzenia wolnych i uczciwych wyborów.
Powrót Guysa Philippe’a może zwiastować również jego powrót do polityki w tym kraju, a polityczna próżnia powstawła po zabójstwie byłego prezydenta Haiti – Jovenela Moise’a tylko ułatwia to zadanie. Ponadto, w wyniku śmierci prezydenta – kraj, zwłaszcza jego stolica, pogrążone są w wojnie gangów, co charyzmatyczny polityk może wykorzystać prezentując się w roli “pogromcy” zorganizowanych grup przestępczych, chcącego naprawić swoją ojczyznę. Na podstawie protestów zwolenników byłego polityka można wnioskować, iż posiada on poparcie przynajmniej części obywateli Haiti.
Źródła:
https://www.reuters.com/world/us/us-deports-ex-coup-leader-crisis-torn-haiti-2023-11-30/
https://www.vozdeamerica.com/a/haití-regresa-golpista-guy-philippe-/7379194.html
Autor tekstu: Mateusz Lenkiewicz
Autorami tekstu są członkowie Koła Naukowego Ameryki Łacińskiej i Karaibów UW.