Postacie

Diego de Almagro (1475-1538) – znany także jako El Adelantado, hiszpański konkwistador i zdobywca Chile. Brał udział w podboju Peru wraz z braćmi Pizarro. Przyjaźnił się z Francisco Pizarro, jednak w 1534 r. ich drogi się rozeszły i stali się rywalami. Został pojmany przez braci Pizarro w bitwie pod Las Salinas, a następnie stracony.

Ruy Barbosa (1849-1923) – urodzony w brazylijskim Salvador de Bahia człowiek renesansu i mąż stanu. Działał jako prawnik, polityk, pisarz, dyplomata, tłumacz. Był ministrem finansów oraz redaktorem naczelnym dziennika „Diario de Notícias”. Opowiadał się za zniesieniem monarchii i otwarcie sprzeciwiał się niewolnictwu. Współtworzył konstytucję okresu Pierwszej Republiki. Wyznawał zasadę równorzędności małych i dużych państw, która za jego pośrednictwem zagwarantowała Ameryce Południowej rolę równego partnera na arenie międzynarodowej. Podczas jednego z przemówień uznał prawo narodu polskiego do samostanowienia.

Simón Bolívar (1783-1830) – polityk wenezuelski, przyczynił się do uzyskania niepodległości przez Boliwię, Kolumbię, Ekwador, Panamę, Peru i Wenezuelę. W 1813 otrzymał tytuł Libertadora (Wyzwoliciela). Uważał, że państwa Ameryki Łacińskiej powinny definitywnie zerwać więzi łączące je z Europą i zjednoczyć się, by zbudować jeden silny organizm polityczny. Od jego nazwiska wywodzi się nazwa państwa Boliwia, od 1999 r. figuruje ono również w oficjalnej nazwie Wenezueli (Boliwariańskiej Republiki Wenezueli), będąc jednocześnie nazwą waluty tego kraju.

Fernando Botero (ur. 1932) – współczesny kolumbijski malarz, rysownik i rzeźbiarz, który zasłynął z tego, że jego dzieła przedstawiają osoby otyłe. Wśród jego obrazów można więc znaleźć zarówno rodzinkę grubasków, rzeźby otyłego konia i kota, portrety grubej damy, zakonnicy, a nawet Mony Lisy.

Fidel Alejandro Castro Ruz (ur. 1926) – El Comandante, przywódca rewolucji kubańskiej, założyciel (razem z Che Guevarą) Ruchu 26 lipca – Movimiento 26 de Julio, skierowanego przeciwko dyktaturze Fulgencio Batisty (nazwa Ruchu ma upamiętniać nieudany atak na fortecę Moncada w Santiago de Cuba 15 lipca 1953 r.). Premier Kuby w latach 1959-1976, prezydent w latach 1976-2008, pierwszy sekretarz Pertido Comunista Cubana w latach 1965-2011 (dwóch ostatnich funkcji zrzekł się na rzecz swojego brata, Raúla Castro). Fidel Castro był najdłużej panującym dyktatorem w historii. Jego poglądy ewoluowały: od nacjonalizmu z elementami socjalizmu do komunizmu.

Hugo Rafael Chávez Frías (1954-2013) – prezydent Wenezueli w latach 1999-2013, przywódca nieudanego zamachu stanu przeciwko prezydentowi C. A. Pérezowi w 1992 r. Założyciel Movimiento V República – Ruchu V Republiki, partii zwanej również „ruchem boliwariańskim”. Wygrał wybory prezydenckie 6 grudnia 1998, został obalony w wyniku zamachu stanu w 2002, wrócił na stanowisko po dwóch dniach dzięki poparciu setek tysięcy manifestujących zwolenników. Chávez był najdłużej urzędującym prezydentem Wenezueli. Dzięki ukierunkowaniu gospodarki kraju na wydobycie ropy naftowej zlikwidował deficyt budżetowy, doprowadził do spadku bezrobocia i wzrostu płacy minimalnej, poprawy poziomu życia biedoty. Jego rządy nie były jednak wolne od kontrowersji – podejrzewano go m.in. o współpracę z FARC, oskarżano o rządy autokratyczne i antydemokratyczne, populizm, manipulacje, ciche przyzwolenie na szerzącą się w Wenezueli korupcję.

Hernán Cortés (1485-1547) – hiszpański konkwistador, zdobywca Meksyku. W sierpniu 1519 r. sprzeciwiając się woli gubernatora Kuby zorganizował ekspedycję w głąb kontynentu. Stan jego armii wynosił zaledwie 508 żołnierzy, 100 marynarzy i 16 koni. Wykorzystał złą sytuację imperium azteckiego spowodowaną pogłębiającymi się konfliktami wewnętrznymi wśród Indian. Dzięki jego zręcznym manipulacjom Hiszpanie zyskali pomoc podbitych przez Montezumę plemion. Cortés doprowadził do spotkania z azteckim władcą i przekonał go, by wpuścił Hiszpanów do Tenochtitlan. Zdobycie miasta udało się za drugim razem, pod koniec sierpnia 1521 roku. Dwa lata później Cortés uzyskał tytuł Kapitana i Gubernatora Nowej Hiszpanii, lecz już w 1528 roku został zmuszony do powrotu do Europy z powodu obaw wynikających z jego powiększających się wpływów.

Ignacy Domeyko (1802-1889) – polski mineralog i geolog, przyjaciel Adama Mickiewicza. Po upadku powstania listopadowego emigrował do Francji, w 1838 r. objął katedrę chemii w Coquimbo w Chile. W 1876 został rektorem uniwersytetu w Santiago. Odkrył bogactwo mineralne chilijskiej ziemi, przyczynił się do rozwoju górnictwa, stworzył mapę geologiczną kraju, opracował program reformy edukacji, występował w obronie Araukanów. Od nazwiska Domeyki utworzono nazwę odkrytego przez niego minerału: domeykit. Na jego cześć jedno z pasm górskich w Chile nazwano Cordillera de Domeyko.

Gustavo Dudamel – urodził się w 1981 r. w Barquisimeto w Wenezueli. Jest dyrygentem wykształconym w ramach “El Sistema”, obecnie uważanym za jednego z najbardziej utalentowanych na świecie. Prowadzi Orkiestrę Filharmoniczną Los Angeles, Orkiestrę Symfoniczną Göteborga i Orkiestrę Symfoniczną Símona Bolívara.

Jorge Eliécer Gaitán (1898-1948) – kolumbijski polityk i adwokat. W 1933 r. założył Narodową Unię Lewicowo-Rewolucyjną (UNIR). W latach 1936-37 pełnił funkcję burmistrza Bogoty. Był ministrem edukacji, później ministrem pracy. W 1946 r. wybrany na szefa Partii Liberalnej i kandydata w wyborach prezydenckich. Zginął zamordowany 9 kwietnia 1948 r. w Bogocie. Jego śmierć wywołała zamieszki zwane bogotazo oraz zainicjowała okres walk i przemocy w latach 1946-58, zwany La Violencia.

Ernesto Rafael Guevara de la Serna (1928-1967) – “Che” Guevara, jeden z przywódców rewolucji kubańskiej, dowódca lewicowych oddziałów partyzanckich w Kongo i Boliwii. W 1956 r. razem z Fidelem Castro obalił rządy Fulgencio Batisty na Kubie, objął stanowisko ministra finansów i prezesa banku centralnego. Rozstrzelany w Boliwii. Po jego śmierci świat obiegło zdjęcie jego zwłok, które zaczęto porównywać do zwłok Chrystusa. Che stał się świętym propagandy komunistycznej i ikoną popkultury.

Benito Juárez – bohater narodowy Meksyku pochodzenia zapoteckiego. Urodził się w 1806 r. w San Pablo Guelatao. Przez kilkanaście pierwszych lat swojego życia nie mówił po hiszpańsku. W 1834 r. ukończył studia prawnicze. W 1858 r. ogłosił się prezydentem, a w 1861 r. oficjalnie objął to stanowisko. Piastował je do swojej śmierci w 1872 r., chociaż w latach 1864-67 Meksykiem rządził cesarz Maksymilian.

Krzysztof Kolumb (1451?-1506) – żeglarz i podróżnik, odkrywca Ameryki. Z poparciem Izabeli Kastylijskiej i jej małżonka Ferdynanda zorganizował wyprawę w celu znalezienia drogi morskiej do Indii. Po dwóch miesiącach żeglugi, 12 października 1492 r. dotarł do wyspy, którą nazwał San Salvador. Za swoje zasługi otrzymał tytuł Admirała Oceanu i Gubernatora Generalnego Indii. Odbył kolejne 3 wyprawy, docierając między innymi do ujścia rzeki Orinoko. Ostatnie lata życia nie były czasem jego triumfu, zmarł w samotności i zapomnieniu. Na jego cześć nazwano państwo w Ameryce Południowej – Kolumbię, prowincję w Kanadzie oraz rzekę w USA.

Nicolás Maduro Moros (ur. 1962) – prezydent Wenezueli od 19 kwietnia 2013 r. Pracował początkowo jako kierowca miejskich autobusów. Od końca lat 80. współpracował z Hugo Chávezem, wstąpił także do Boliwariańskiego Ruchu Rewolucyjnego-200. Współtwórca Ruchu Piątej Republiki (MVR). Od 2007 roku członek Zjednoczonej Partii Socjalistycznej Wenezueli (PSUV). Pełnił funkcje Przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego, ministra spraw zagranicznych, a także od 2012 r. – wiceprezydenta Wenezueli. Po śmierci Cháveza został p.o. prezydenta, w wyborach prezydenckich uzyskał 50.4% głosów, pokonując kandydata opozycji, Henrique Caprilesa Radonskiego.

Ernest Malinowski (1818-1899) – polski inżynier, pionier w dziedzinie budowy mostów i tuneli oraz twórca kolei transandyjskiej. Kolej ta uważana ówcześnie za cud techniki sięga wysokości 4579 m n.p.m. i działa do dziś. Malinowski zaprojektował również fortyfikacje portu Callao i brał udział w obronie tego miasta. Był profesorem i dziekanem na Uniwersytecie w Limie.

Diego Armando Maradona – piłkarz urodzony w 1960 roku. Wystąpił 91 razy w reprezentacji Argentyny strzelając 34 bramki oraz zdobywając mistrzostwo i wicemistrzostwo świata. Jest uznawany za jednego z najlepszych piłkarzy w historii oraz do dziś wielbiony w Argentynie. Był zawodnikiem m.in. Boca Juniors, Napoli i Barcelony. Jako trener prowadził m.in. reprezentację Argentyny. Najbardziej znanym jego występem jest ćwierćfinał mistrzostw świata w 1986 roku przeciwko Anglii. Maradona pierwszą bramkę zdobył ręką, a drugą po 60-metrowym rajdzie z piłką. Odnosząc się do pierwszego z tych goli ukuł zwrot “ręka Boga”.

Rigoberta Menchú Tum (ur. 1959) – urodzona w Gwatemali Indianka z majańskiego plemienia Kicze, laureatka pokojowej nagrody Nobla (1992). Od lat, jako liderka ruchu, walczy o obronę praw Indian. Po zakończeniu trwającej 36 lat wojny domowej, w której większością z ok. 200 000 ofiar była ludność indiańska, pomagała przy normalizacji stosunków w państwie. W latach 2007 i 2011 kandydowała na urząd prezydenta Gwatemali, w obu głosowaniach uzyskując niewiele ponad 3% głosów.

Montezuma (1466?-1520) – władca imperium Azteków w momencie przybycia hiszpańskich konkwistadorów. Za jego rządów imperium osiągnęło maksymalne rozmiary, wtedy również nastąpiło załamanie jego potęgi i upadek. Zginął we wczesnej fazie konkwisty w niewyjaśnionych okolicznościach zabity przez Indian rozczarowanych jego postawą w stosunku do Hiszpanów lub przez samych konkwistadorów.

José María Morelos (1765-1815) – meksykański ksiądz, uczestnik walk o niepodległość Meksyku. W 1797 roku przyjął święcenia kapłańskie i rozpoczął pracę duszpasterską, którą pełnił do 1810 roku, gdy przyłączył się do rebelii księdza Hidalgo. Po jego śmierci został dowódcą powstania. W 1813 roku zwołał Kongres w Chilpancingo, podczas którego ogłoszono niepodległość kraju, opublikowano konstytucję i utworzono rząd powstańczy. Morelos nazywał siebie „sługą narodu”, odmawiając zaszczytnych tytułów. W 1815 roku został schwytany przez rojalistów. Oskarżono go o herezję, pozbawiono dystynkcji kapłańskich, przekazano władzom świeckim i rozstrzelano. Jeden ze stanów w środkowym Meksyku nosi nazwę na jego cześć.

Juan Evo Morales Ayma – (ur. 1959) prezydent Boliwii od 22 stycznia 2006 r. Boliwijski Indianin z ludu Ajmarów, pochodzi z rodziny górniczej. Po kryzysie i światowym spadku cen cyny w latach 80. XX w. przeniósł się do regionu Chapare i zajął się uprawą koki. Przeciwnik amerykańskiej kampanii likwidowania koki wspieranej przez USA. Socjalista. Urząd prezydenta objął po wyborach w 2005 roku.

José Alberto Mujica Cordano (ur. 1935) – prezydent Urugwaju od 1 marca 2010 r. W młodości walczył w lewicowej partyzantce Tupamaros. W 1973 r. po aresztowaniu trafił do więzienia wojskowego – w sumie spędził w różnych więzieniach ponad 14 lat. Zwolniony dzięki amnestii dla więźniów politycznych w 1985 r., co pozwoliło mu na zaangażowanie się w Ruch Powszechnego Uczestnictwa (MPP), który wszedł w skład lewicowej koalicji Szerokiego Frontu (FA). W latach 2005-2009 pełnił funkcję ministra hodowli zwierząt, rolnictwa i rybołówstwa. Znany jako “najbiedniejszy prezydent świata” – 90% swoich zarobków przeznacza na cele dobroczynne.

Pelé (Edson Arrantes do Nascimiento) – jeden z najlepszych piłkarzy w historii. Urodził się w Três Corações w 1940 roku. Wystąpił w reprezentacji Brazylii 92 razy strzelając 77 bramek i trzykrotnie zdobywając mistrzostwo świata. Większość kariery spędził w brazylijskim Santosie. Karierę zakończył w New York Cosmos.

Eva Perón (1919-1952) – znana jako Evita, druga żona Juana Peróna, prezydenta Argentyny. W młodości zajmowała się aktorstwem, po zamążpójściu zaczęła aktywnie uczestniczyć w życiu publicznym. Stała się przywódczynią „descamisados”, robotników stanowiących podstawę bazy politycznej jej męża. Zmarła w wieku 33 lat, prawdopodobnie na raka szyjki macicy (tak jak pierwsza żona Peróna). Na podstawie historii jej życia w 1976 roku powstał musical „Evita”, w którym w tytułową rolę wcieliła się Madonna.

Juan Perón (1895-1974) – generał i dyplomata, trzykrotnie wybrany na prezydenta Argentyny (w latach 1946, 1951 oraz 1973). Twórca populistycznego ruchu – peronizmu, który opierał się na warstwie robotniczej. Był przeciwny imperializmowi Stanów Zjednoczonych, a jego rządy opierały się na autorytarnym systemie nazwanym przez niego justicialismo, który sytuuje się pomiędzy kapitalizmem a komunizmem. Jego drugą żoną i wsparciem politycznym była Eva Duarte, znana jako Evita.

Astor Piazzolla (1921-1992) – najbardziej znany kompozytor Ameryki Łacińskiej. Urodził się w Mar del Plata w rodzinie włoskich imigrantów. Stał się symbolem tanga, które w osobliwy sposób połączył z muzyką klasyczną. Swoje rewolucyjne utwory grał na bandoneonie z własnymi zespołami. Obecnie wykonywane są w najróżniejszych aranżacjach przez wielkich artystów wszelkich stylów – od mistrzów tanga takich jak Richard Galliano, przez zespoły wokalne jak Swingle Singers, orkiestry symfoniczne do piosenkarek takich jak Grace Jones. Zmarł w Buenos Aires.

Augusto José Ramón Pinochet Ugarte (1915-2006) – dyktator Chile, prezydent w latach 1974-1990. Doszedł do władzy w wyniku zamachu stanu i po obaleniu prezydenta Allende. Główną przyczyną puczu miał być kryzys ekonomiczny, dlatego też najważniejszym celem rządów Pinocheta była poprawa sytuacji gospodarczej kraju – i cel ten został osiągnięty. Pinocheta oskarżano o zabicie wielu przeciwników politycznych, osłanianie malwersacji finansowych, nielegalnego handlu bronią i narkotykami. W 1990 r. pokojowo przekazał władzę zwycięzcy wolnych wyborów.

Francisco Pizarro (1478-1541) – hiszpański konkwistador, który w latach 1532-1533 wraz ze swymi braćmi podbił Peru, obalając Atahualpę, ostatniego władcę imperium Inków. Założył Limę, obecną stolicę Peru. Zginął z ręki Diego de Almagro w okresie walk pomiędzy konkwistadorami.

Raúl Prebisch (1901-1986) – argentyński ekonomista, współautor teorii zależności, drugi Sekretarz Generalny ONZ-owskiej Komisji Gospodarczej Narodów Zjednoczonych ds. Ameryki Łacińskiej i Karaibów (hiszp. CEPAL, ang. ECLAC), optował za uprzemysłowieniem Ameryki Łacińskiej (jako alternatywy dla eksportu dóbr nieprzetworzonych).

José de San Martín (1778-1850) – generał argentyński, przywódca w czasie wojen o niepodległość Argentyny, Chile i Peru. Zrezygnował z dowództwa na rzecz Simóna Bolívara po spotkaniu w Guayaquil w 1822 roku i wyemigrował do Europy. Jest uważany za jednego z ojców narodu argentyńskiego.

Ayrton Senna da Silva (1960-1994) – najlepszy brazylijski rajdowiec i legenda Formuły 1. Trzykrotny zdobywca mistrzostwa świata. Swoją karierę rozpoczął w zespole Tolemana, później jeździł także dla Lotusa, McLarena i Williamsa. Przez większość kariery media nagłaśniały jego konflikt z francuskim rajdowcem Alainem Prostem. Senna zginął w wypadku na torze Imola, prowadząc w wyścigu o Grand Prix San Marino. Jego pogrzeb w São Paulo miał charakter państwowy. W 2010 roku powstał o nim biograficzny film dokumentalny „Senna”.

Fernando Vallejo (ur. 1942) – urodzony w Medellín kolumbijski pisarz i reżyser, który zmienił narodowość na meksykańską i od 2007 roku nie powrócił do swojej ojczyzny. Jest zagorzałym ateistą i przeciwnikiem byłego prezydenta Kolumbii, Álvaro Uribe. Laureat m.in. nagrody Rómulo Gallegos. Autor powieści, biografii, scenariuszy i literatury naukowej z dziedziny lingwistyki. Jednym z jego ważniejszych dzieł jest „Matka Boska płatnych morderców”, która została również zekranizowana, i która przedstawia problematykę młodocianych przestępców w Medellín z lat 90. Dzieła Vallejo charakteryzują się tematyką prawie wyłącznie kolumbijską, licznymi wulgaryzmami oraz krytyką Kościoła katolickiego i polityki państwa.

Heitor Villa-Lobos (1887-1959) – najważniejszy brazylijski kompozytor muzyki poważnej. Jego najbardziej znane utwory to “Bachianas brasileiras”.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *