Film przedstawia wydarzenia mające miejsce we współczesnej Gwatemali, a skupiające się na 4 latach (2010-2014) z życia pierwszej kobiety legalnie wybranej na stanowisko Prokuratora Generalnego – Claudii Paz y Paz. Jest ona pierwszym w historii prokuratorem, któremu udało się postawić przed krajowym sądem byłego szefa państwa pod zarzutem ludobójstwa i uzyskać wobec niego 80-letni wyrok skazujący. Generał Efraín Rios Montt jest odpowiedzialny za systematyczne masakry ludności indiańskiej Majów w czasie gwatemalskiej wojny domowej.
W trakcie swojej kadencji Paz y Paz skutecznie walczyła z kartelami narkotykowymi, a także z korupcją zarówno polityków, jak i swoich podwładnych i współpracowników. Dała się też poznać jako orędowniczka praw kobiet dotkniętych przemocą i doskonała śledcza w sprawach feminicidios – kobietobójstw (morderstw dokonywanych na kobietach), wciąż będących palącym problemem graniczącej z Meksykiem Gwatemali.
Jednak Paz y Paz, choć na filmie widziana jest głównie w roli zabieganej prokuratorki, to również specjalistka z zakresu prawa karnego i praw człowieka, wykładowczyni uniwersytecka, m.in. na uniwersytecie San Carlos w Gwatemali, a także jedna z członkiń zespołu zajmującego się przywracaniem pamięci o ofiarach gwatemalskiej wojny domowej wciąż funkcjonujących w policyjnych kartotekach jako kolejne numery desconocidos – Proyecto de Recuperación de la Memoria Histórica (REMHI). Za swoją działalność społeczną, którą udało jej się pogodzić z pracą Prokuratora Generalnego, a także za liczne wyroki skazujące wobec zbrodniarzy wojennych i skorumpowanych ludzi polityki zyskała sobie nie tylko szacunek gwatemalskiego społeczeństwa (szczególnie wspierała ją organizacja społeczna Mujeres de Guatemala, zarówno w trakcie wystąpienia przed Sądem Konstytucyjnym dążącym do skrócenia jej kadencji, jak i w trakcie wielu innych procesów, w których oskarżała osoby na wysokich stanowiskach państwowych), ale też liczne nagrody. Jej kandydatura została także wysunięta do Pokojowej Nagrody Nobla za rok 2013, a na spotkaniu z Sekretarz Stanu USA Hilary Clinton odebrała odznaczenia za wspieranie pokoju na jednym z najbardziej konfliktowych i skorumpowanych obszarów świata. Paz y Paz znalazła się wśród 5 najbardziej wpływowych kobiet świata według Forbesa za rok 2012.
Film Joey’ego Boinka to przede wszystkim film-portret. Nie jest to jednak tylko i wyłącznie portret odważnej kobiety-symbolu walki z wielowymiarową przestępczością, ale też gwatemalskiego sądownictwa, a przede wszystkim portret społeczeństwa Gwatemali. Reżyser wiernie oddaje niemal wszystkie problemy z jakimi boryka się współczesna Gwatemala przez niedochodzące do skutku lub unieważaniane procesy zbrodniarzy wojennych, przeżarty przez korupcję wymiar sprawiedliwości po powszechną ignorancję ze strony władz i ciągłe łamanie podstawowych praw człowieka. Reżyserowi, a jednocześnie (jak sam przyznaje) przede wszystkim dokumentaliście udało się uchwycić wszystkie te punkty zapalne, prezentując codzienną pracę, wyzwania i pokusy związane z pełnieniem urzędu Prokuratora Generalnego Gwatemali.
Jak wspominał sam Joey Boink w trakcie udzielanego po projekcji wywiadu, przekonanie Claudii Paz y Paz do udziału w filmie nie było proste. Złożyło się na to kilka czynników. Przede wszystkim niesamowita skromność głównej bohaterki i nadludzka pracowitość, co pokazują także statystyki rozwiązywalności spraw i skazań, do których doprowadziła, przysparzając sobie przydomek „tytanki pracy”. Inną trudnością przy realizacji były pojawiające się wokół Paz y Paz liczne głosy krytyki ze strony oponentów politycznych i ludzi, dla których nadmierna gorliwość wymiaru sprawiedliwości nie była na rękę. Dochodziła jeszcze kwestia zapewnienia sfery prywatności dla rodziny pani prokurator. Ostatecznie, w związku z licznymi atakami, na jakie naraziła się swoją działalnością, groźbami, fałszowaniem dowodów przeciwko jej osobie, a także koniecznością emigracji do Salamanki w Hiszpanii, Paz y Paz zgodziła się na realizację filmu.
Sam reżyser wspomina to tak: ”Zdecydowała się pozwolić mi na nakręcenie jej „wersji wydarzeń” i tego, jak sama przyznaje, najbardziej burzliwego politycznie okresu w jej życiu, a jednocześnie świadectwa całej wykonanej przez siebie i swój zespół pracy od pierwszego do ostatniego dnia sprawowania funkcji”.
Alicja Serafin
Źródło: http://mujeresdeguatemala.org/tag/claudia-paz-y-paz